Śmierć osoby bliskiej wiąże się z koniecznością uregulowania wielu formalności prawnych, w tym kwestii dziedziczenia pozostawionego majątku. Jedną z kluczowych ról w tym procesie odgrywa notariusz, który jest powołany do sporządzania aktów poświadczenia dziedziczenia (APD). Akt poświadczenia dziedziczenia jest dokumentem urzędowym, mającym moc prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, z wyjątkiem sytuacji, gdy został zarejestrowany na podstawie fałszywych oświadczeń.
Dzięki sporządzeniu APD, spadkobiercy mogą w sposób sprawny i bez konieczności długotrwałego postępowania sądowego udokumentować swoje prawa do spadku oraz dokonać dalszych czynności prawnych związanych z majątkiem spadkowym. Notariusz, jako osoba zaufania publicznego i specjalista w dziedzinie prawa, zapewnia prawidłowość i bezpieczeństwo obrotu prawnego w zakresie dziedziczenia.
Proces sporządzania aktu poświadczenia dziedziczenia rozpoczyna się od złożenia przez osobę uprawnioną (potencjalnego spadkobiercę) wniosku do notariusza. Do wniosku należy dołączyć szereg dokumentów, w tym przede wszystkim akt zgonu spadkodawcy, odpisy aktów stanu cywilnego spadkobierców (akty urodzenia, akty małżeństwa – w przypadku małżonka spadkodawcy), testament spadkodawcy (jeżeli został sporządzony) oraz inne dokumenty mogące mieć znaczenie dla ustalenia kręgu spadkobierców. Notariusz jest zobowiązany do dokładnego zbadania przedstawionych dokumentów oraz do przesłuchania wszystkich potencjalnych spadkobierców, którzy stawili się w kancelarii. W przypadku braku pewności co do kręgu spadkobierców, notariusz może wezwać inne osoby mogące być spadkobiercami poprzez ogłoszenie publiczne. Celem tych czynności jest ustalenie, kto jest uprawniony do dziedziczenia po zmarłym, na podstawie ustawy lub testamentu, oraz w jakich udziałach. Notariusz działa jako bezstronny arbiter, dbając o to, aby prawa wszystkich potencjalnych spadkobierców zostały należycie uwzględnione.
Po zgromadzeniu niezbędnych dokumentów i wysłuchaniu wszystkich zainteresowanych, notariusz sporządza protokół dziedziczenia. Protokół ten zawiera ustalenia dotyczące kręgu spadkobierców, tytułu powołania do spadku (ustawa lub testament) oraz wysokości udziałów spadkowych poszczególnych spadkobierców. Protokół dziedziczenia jest odczytywany i podpisywany przez wszystkich spadkobierców obecnych w kancelarii notarialnej. Następnie, na podstawie protokołu dziedziczenia, notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia. Akt ten zawiera te same ustalenia co protokół dziedziczenia i stanowi urzędowe potwierdzenie praw spadkobierców do majątku spadkowego. Notariusz dokonuje zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia w Elektronicznym Centralnym Rejestrze Testamentów (ECRT), co dodatkowo zabezpiecza prawa spadkobierców i uniemożliwia ponowne przeprowadzenie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku przed sądem lub innym notariuszem.
Akt poświadczenia dziedziczenia, po jego zarejestrowaniu, ma moc prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku. Oznacza to, że spadkobiercy mogą posługiwać się tym dokumentem w kontaktach z różnymi instytucjami, takimi jak banki, urzędy, sądy wieczystoksięgowe, w celu udokumentowania swoich praw do majątku spadkowego i dokonania dalszych czynności prawnych, np. sprzedaży nieruchomości, wypłaty środków z konta bankowego zmarłego czy przerejestrowania pojazdu. Warto jednak pamiętać, że akt poświadczenia dziedziczenia może zostać podważony w postępowaniu sądowym, jeżeli okaże się, że został sporządzony na podstawie fałszywych oświadczeń spadkobierców. W przypadku skomplikowanych spraw spadkowych, sporów między spadkobiercami lub wątpliwości co do prawidłowości sporządzonego aktu poświadczenia dziedziczenia, niezbędna może okazać się pomoc prawna. Profesjonalny adwokat spadkowy Olsztyn i innych miast może udzielić kompleksowej porady prawnej, pomóc w zgromadzeniu niezbędnych dokumentów, uczestniczyć w czynnościach przed notariuszem oraz reprezentować spadkobierców w ewentualnych postępowaniach sądowych dotyczących dziedziczenia.